خطِ قرمز

تا از بهمن (با ایهام بخوانید!) خبری نشده یک کم درباره‌ی فیدل صحبت کنم! من تا حالا کوبا نرفته‌ام. مقاله یا کتاب خاصی هم در این‌باره نخوانده‌ام. ولی خب با خیلی از دوست‌هایم که به کوبا رفته‌اند در این باره صحبت کرده‌ام. سعی می‌کنم تصویری که از کوبا بعد از این صحبت‌ها برایم درست شده را برایتان شرح دهم. این را گفتم که خیلی جدی نگیرید. مثل داستان‌های یاسر و کوبا بخوانید. کسی کوبا رفته خوشحال می‌شوم نظرش را دراین‌ باره بنویسد.

این را فکر کنم قبلا در وبلاگم نوشته‌ام. اولین بار دایی‌ام حدود ۱۰ سال پیش کوبا رفت. وقتی برگشت بهم گفت که کاسترو مردمش را بدبخت کرده. زن‌های کوبایی از تن‌فروشی، مردهایش هم از دزدی خرج زندگی را در‌می‌آورند. این حرف دایی‌ام در ذهنم مانده بود تا چند سال پیش یکی از دوستانم داشت کوبا می‌رفت. با این دوستم اتفاقا سر این جور مسایل خیلی بحث می‌کردم. او همیشه چپ می‌زد و من هم خب راست! تا این که رفت کوبا. وقتی از کوبا برگشت و من را دید اولین جمله‌ای که به من گفت این بود که دایی‌ات راست می‌گفت!

کوبا تا قبل ۱۹۹۰ به کمک شوروی سرپا بود. با فروپاشی شوروی کاسترو که دید دیگر از پول مفت خبری نیست رفت سراغ توریسم. بنابراین هر کاری (که شاید بعضی از این کارها خیلی خوب هم باشد) کرد که بتواند درآمدش را از این راه زیاد کند. مثلا جالب است بدانید که کوبایی‌ها پاسپورت آمریکایی‌ها را مهر نمی‌زنند تا موقع برگشتن آمریکا اذیتشان نکند. چون آمریکا سفر به کوبا را برای شهروندانش ممنوع کرده است.

دوستم می‌گفت هم از هواپیما که پیاده می‌شوی می‌بینی که دخترهای جوان کوبایی می‌آیند سراغ‌ توریست‌های پولدار. تن‌‌فروشی همه جا هست ولی این که یک کشوری کلی از درآمدش از این راه باشد خیلی فرق می‌کند. در کوبا یک مساله‌ی وحشتناکی که وجود دارد جدایی بین مردم کوبا و توریست‌هاست. برای همین ممکن است که یک نفری به کوبا رفته باشد و ذره‌ای در مورد مردم کوبا و زندگی در آن جا چیزی نداند. توریست‌ها با تور می‌روند در استراحتگاه‌های مخصوص خودشان و لب ساحل می‌نشینند لذت بردن. اگر در ایران قیمت هتل برای خارجی‌ها گران‌تر است در کوبا قیمت همه چیز این طوری است. از تاکسی، غذا و هر چیز که فکرش را بکنید. قسمت تاسف‌بار ماجرا هم این جاست که کوبایی حق استفاده از این سرویس‌ها را ندارند. یعنی شما نمی‌توانید با دوست کوبایی‌تان در یک رستوران غذا بخورید یا با یک تاکسی به یک جا بروید. انگاری یک جزیره‌ای در کوبا درست کرده‌اند برای توریست‌ها و پولشان.

در کوبا اصلا آزادی مطبوعات و احزاب و این چیزها که اصلا جوک است. یعنی اگر در ایران آزادی سرکوب می‌شود اصلا در کوبا هم چنین چیزی نیست که بخواهد سرکوب شود. مردم کوبا از همه عالم و آدم به خاطر خفقانی که وجود دارد بی‌خبرند. یعنی کاسترو دو تا جزیره درست کرده که هیچ ارتباطی با دنیای خارج ندارد. جزیره‌ی توریست‌ها و جزیره‌ی مردم. برای ما هم که ایرانی هستیم می‌فهمیم که چه حرف مفتی است اگر یک نفر بگوید فضای بسته‌ی کوبا به خاطر سیاست‌های آمریکاست.

یک مقدار بحث درباره‌ی کوبا شاید به تفاوت دید آدم‌ها نسبت به زندگی و عدالت و این چیزها برگردد. من ترجیح می‌دهم اگر ۱۰۰ نفر آدم باشند، ۷۰ نفر چلوکباب بخورند، ۲۰ نفر نان پنیر، ۵ نفر نان خشک و ۵ نفر هم گرسنگی بکشند تا این که هر ۱۰۰ نفر نان خشک بخورند. در کوبا همه فقیرند. کسی از گرسنگی نمی‌میرد، قبول، ولی این که زندگی نشد. ضمن احترام به همه‌ی کوبایی‌های عزیز به نظر من کاسترو کوبا را یک باغ‌وحش کرده. در هم چنین جایی حیوان‌ها حداقل غذا را برای خوردن دارند، اگر مریض هم بشوند دکتر می‌آید سراغشان ولی خب هر روزشان را در قفس می‌گذرانند. حالا این حیوان‌ها همه‌یشان خواندن نوشتن بلد باشند هم اتفاق خاصی نمی‌افتد. آدم خواندن نوشتن یاد می‌گیرد که زندگی بهتری داشته باشد، نه این که هر جا برود بگوید من خواندن نوشتن بلدم!