یک شب در محفل ِ مشهدیها و غیرمشهدی‌ها بودیم، لیست بعضی کلمات را که تنها مشهدیها به‌کار می‌برند جمع کردیم. یک فرق این کلمات با کلماتِ بقیه‌یِ شهرها این است که مشهدیها هیچ‌کدام معمولا نمی‌دانند که این کلمات را فقط آن‌ها به‌کار می‌برند و دوم این که این کلمات بسیار مصطلح هستند. اگر شما کلمه‌های دیگری سراغ دارید و یا این که در شهری دیگر زندگی می‌کنید و از این کلمات استفاده می‌کنید لطفا در نظرات بنویسید.
با تشکر از حرف غریب، جواد خراسانی، مهرنوش، مریم سعیدی، مهدی، مسعود، ایگناسیو و همه‌ی دیگر دوستانی که کمک کرده‌اند
نارنجک : نان خامه‌ای
اِشکاف : کمد
کُخ : سوسک، حشره‌ی نسبتا بزرگ، کِرم (مثال : کُخ نریز : کِرم نریز، اذیت نکن)
یاد داشتن : بلد بودن
سَرکُن : مدادتراش
میلان : کوچه
مغز ِ مدادفشاری : نوکِ مدادفشاری
سیخ ِ ماهی : تیغ ِ ماهی
پَلَخمون : یک وسیله‌ی Y شکل از چوب که یک کِش یا لاستیک به انتهایش وصل است و با آن می‌توان سنگ پرتاب کرد. ( برای زدنِ گنجشک!)
چُمبه : اصطلاح کوچه بازاری برای فرد چاق
چُغُک : گنجشک ( البته این کلمه دیگر چندان به‌کار نمی‌رود)
چلغوز : یک نوع آجیل شبیهِ بادام (فکر کنم بیشتر جاها به پشگل ِ مرغ می‌گویند چلغوز!)
کم‌زور یا پرزور کردنِ گاز : کم و زیاد کردن شعله‌ی گاز
و ِی کردن (برنج) : درشت شدن بعد از پختن (برنج)
کلپاسه : مارمولک
دِلَنگون : آویزان
جیر دادن : جِر زدن
پاچال : جایی که مغازه‌دار پشت آن با مشتری سروکار دارد، دخل ( این کلمه فکر کنم در خیلی
از شهرهای دیگر هم استفاده می‌شود)
توشله : تیله
اَلِفش : نوچ
شمال : باد ( قدیمی )
چُخت : سقف ( خیلی قدیمی )
کاغذباد : بادبادک، کایت
سرپایی : دمپایی
سر ِ نوشابه : در ِ نوشابه
یَره، یره‌گِه : یارو، فلانی (عامیانه)
ناسوس : تلمبه‌یِ دوچرخه
کُلاج : کسی که چشمش چپ است
موساکوتقی : قُمری
آق‌میرزا: شوهرخواهر
زلفی ِ در: شب‌بند ِ در
وَرچُپّـِه: برعکس
مکُش مرگِ ما: اعیانی، شیک
ناخن‌جـِلـِّه: مشگون
قوجمه: انگور دانه شده
پیشینگ: ریختن ناخواسته مایعات روی لباس
حولی: حیاط
قِلِه، قِلِه‌گی: روستا، روستایی ( عامیانه‌‌یِ قلعه)
چـِغـَل: زبر، ضخیم
کـَغ: کال، نرسیده
ز ِنج : چسبناک
لُکِّه : چیز جمع و جور و مچاله شده، همچنین حالتِ شخصی که چمباتمه زده ( مثلا از سرما)
لتِّه :تکه پارچه،کهنه پارچه
لوخ: حصیر آفتابگیر پشت پنجره
خُردو : کوچک
شِرشِره : کاغذکشی
غُر، غُردَبه : یک چیزی که صدمه دیده و تو رفته
تارت و پارت : پخش و پلا
سوبالا، سوپایین (چراغ ماشین) : نوربالا، نورپایین
نوردِوون : نردبان
فاطمه چُسوک : خرچسونه
لاخ (مو) : تار
پاتروم : سرپیچ لامپ
سوسه‌لنگ : دم‌جنبانک
اندر (مادر اندر، برادر اندر، ... ) : مادر ناتنی، برادر ناتنی
لَخِه : کهنه پاره
کیس : کیک
skip to main |
skip to sidebar
مشغولیات دیگر
لیست وبلاگ‌هایی که می‌خوانم
بايگانی وبلاگ
-
▼
2005
(135)
-
▼
مارس
(16)
- این سوالهایی که نیکآهنگ دارد در وبلاگش مطرح میک...
- من سواد چندانی در زمینهی علوم سیاسی ندارم. اگر کس...
- برای امروز دو تا داستان میخواهم تعریف کنم داستان ...
- یک شب در محفل ِ مشهدیها و غیرمشهدی‌ها بودیم، لیست...
- خیلی بامسماتر بود که امسال سالِ کوسه بود تا خروس!
- مهدی هاشمی چهرهی سال ۱۳۸۳ به اتنخاب خط قرمز
- رادیوی مهدی و احمد را هم گوش کنید. کار قشنگی است و...
- میگویم حالا که ما ایرانیها با این عید باستانی ِ ...
- نمیدانم این خریتِ یا غرور. مرز بین ِ این دو تا گ...
- هر وبلاگی می‌خوانم نویسندهاش فحش ِ زمین و زمان را...
- سخنگوي ستاد انتخاباتي دكتر معين گفت: ما يك دانشمند...
- Rafsanjani harks back to the good old days این هم ...
- اول این که سردار ِ سازندگی امر فرمودند که روزنامه...
- امروز روزنامهیِ گلوباندمیل ِ کانادا که حرفهای...
- این که دکتر معین هنوز وبسایت ندارد از این بابت نگ...
- این استفتائی که از آیتالله سیستانی شده فارغ از م...
-
▼
مارس
(16)
67 comments:
جان برادر ! خیل کثیری از این اصطلاحات شما مال مردم نیشابوری است. از جمله خردوو ( خردون) و ....
salam, damet garm, kheyli bahal bud, be onvane ye mashadi koli hal kardam! be zudi be in matlabet link midam ke baghie ham hal konan, khosh bashi
Exir
www.exiran.com/links/links.htm
ina estelahate khorasaniye na mashhadi, az neishabour gerefte ta birjand va... dar zemn mani bazihash ham ye kam eshkal dare!
in kalamat ya estelahat ro afghan ha ham be kar mibaran. albate man kheyli ha shoun be gosham khorde vali yadam nist moadeleshoun hamin ha st ke neveshte iyd ya na. doust e ghabli ham dorost goftan , inha khorasani yan va yek bakhsh e vasi e khorasan dar khak e afghanestan gharar dare, garche man az kaboli ha ham shenide am. pas shayad behtar beshe goft dari hastand.
eshkaf ke neveshte iyd russi st na farsi ya dari.moadel e dari e an ham almari st albate, va na shkaf.
chalghouz ham tabir e eshtebah ast. mani ye asli sh fazle ye paranda st. an ke be now'yi badam, ya yek jour tokhme , migouyand jelghoza st ke in ro afghan ha dorostesho be kar mibarand, haman jelghoze.
be har hal edame bedahid. kar etan kheyli jaleb ast, baray atan arezouy e pirouzi o nikbakhti daram.
سلام یاسر جان، چند تا اصطلاح مشهدی دیگه یادم اومد که از زیر دست تون رد شده بود:
قامه(لاستیکی که روی چاهک وان یا دست شویی می گذارند تا آب جمع شود)
خفتی: گردنبند
فنت: واشر پلاستیکی مورد استفاده در چرخ دوچرخه
اقا مشهدیها میگن
کی میای جای ما(یعنی کی میای خونه ما)
مشهدیها به میدان میگن:
فلکه البته مشهدیهای غلیظ میگن گلکاری
dooste aziz bazi az in estelahat va kalamat farsie asil va dari bode ke dar khorasan hefz shode bazi ham faghat 1 gooyeshe khase...
age alaghemandi be ashare malekoshoaraye bahar morajee kon sheri dare ke por az in kalamat va minie emroozishe (emshow dare beheshte khoda vaye pendari, mah ra aroos mekonan showe araya pendari...).
shado pirooz bashi
midooni pichoor yani chi?
تقربا همه ي اين اصطلاحات و کلمات در شمال خراسان(شيروان-بجنورد- قوچان) نيز کاربرد دارد.
بوي = حالت تعجب
انواي فحش ها = نشان دادن دوستي بيش از حد
هگه = انگولك
دولانه = زالزالك
گرگانیهای قدیم هم به کمد می گفتن اشکاف .این کلمه در اصل روسی است.
چون مهاجرین روس در گرگان هم زندگی می کردن این کلمه در اونجا هم رایج بود.
Hello
I am a Mashhadi I enjoied alot. Very good collection I hope you can increase you dictionary in the future
یاد دارم ینی بلد هستم...
تعزیه یعنی عزاداری
به پلخمون نگاهت چوغوک دلمو زدی
.......
یره جان، من 3 سال از زندگیم را در مشهد گذراندم و مطمئنا این 3 سال از بهترین سالهلی زندگیم خواهند بود.
با آرزوی بهروزی
من یه چند تا یادم اومد اضافه کنم
غطه یعنی یعنی شیرجه
توخ توخ یعنی ریز ریز
yek estelah dar morede automobil in hast ke mashadiha migan:
"mashinom kand dere"
ya'ni shetabesh ziad hast.
peyman, toronto.
دوست عزيز كار جالبي كرديد .در مشهد اصطلاح با نمكي هم بين خانمها رايج هست كه به ادم دوبهمزن و جنجال افرين اطلاق ميشه:( فت )و غالبا با كلمه فضول مياد:فت و فضول
selam dedash jan,
falsafeye ee KEYS ke beche meshadia be jaye cake megan medeni chie? haaa! nemdeni?! khob mo mogom bezet,
defe avval ee keysayee ke too meshad amade too bestash doo ta ceys deshte, yani roo bestash be khareji neveshte "2 cakes" ! bereye hamoo meshadia be ceys megan ceys! pas fek nakoni ee ghelegie ha, ee kalamat kharejie asile!!
agha shoma ye chize kheili mohemo ja andakhti va unam "az akhar" yani "akhare sar" in tu mashhadi kheili moheme ke hey az " az akhar" estefade konim:D
yeki dige ham "zenj"yani hamoon"alefsh"
شٌره کردن: سرازیر شدن، جاری شدن(اصطلاح، گیل تیفال خنما شره کرد: گل دیوار خانه مان ....،معمولا در مورد تیفال های کاگیلی و بعد از بارون مورد استفاده دارد)
تیفال: دیوار
کاگیل: کاه و گل، از مصالح ساختمانی
سرفنت: از متعلقات چرخ1 که به چرخ2 متصل است و از طریق آن با ناسوس چرخ1 را باد میکنند
چرخ:1-دوچرخه، 2-تایر، ارده
ارده: چرخ2، به همراه یک قطعه لوخ یک ابزار مناسب بازی را تشکیل میدهند
لوخ: حصیر، شبه چوب
جیرفنت: از متعلقات فنت، از جنس پلاستیک
فنت: مجموعه جیرفنت و سرفنت
ghabl az neveshtan in matlab ye negah be farhang loghat farsi mindakhti mifahmidi ke kheiliash mashadi nist, kheilia mahali hast va baz oona ham mashadi nist
ma ham migim gahi sare medad feshari albate kam,man esfahaniam
خود کلمه "مداد فشاری" هم خیلی تو جاهای دیگه استفاده نمی شه. بیشتر مداد نوکی یا اتود می گن.
"خط در چفت" هم یه جورایی مشهدی حساب می شه. بقیه می گن "خط پر" (پر به معنی فول)
یه اصطلاح رایج دیگه هم "چه همه" یا "چی همه" است که غیر مشهدیها رو گیج می کنه. یا مثلا "چه به درد می خوره" به جای "به چه درد می خوره". همین
چه بدرد میخوره یعنی: عجب به درد بخوره!
به چه رد میخوره یعنی: استفادش چیه؟
salamk.man ramin hastam az weblog www.raminbiotech.blogfa.com in matalebet jaleb bood.man khodam ham mashhadi hastam.age tamayol baraye tabadol link dari be weblog man sar bezan,bye
سلام ،وبلاگر عزیز لطفا فهرستت را بروزسانی کن. در ضمن خوشحال می شوم از کلمات زیر هم استفاده کنی
از آخر:بالاخره
بخز او ور :بپر آن طرف
فلکه :میدان
کل،تاس:کچل
خیل:اندماغ
یک تک پا:؟
خرخاکی:؟
اِنا:؟
یک دنیا ممنون
چورنه, وخز
با پلخمون نگاهت چوغوک دلمو زدی
یعنی : با تیر نگاهت به دلم که چون گنجشک است زدی
اگر بشه صحبت کنید یکی بشه. راستی ما کتابی,تحقیق مستندی راجع به اصطلاحات مشهدی درم؟
زبون لاتی پس چی شد؟ شیول لی دمت قیژ
سیروس
پالنگی: پشت پا
شیوه کردن یا دادن: دریبل کردن در فوتبال
لوش: گل و لای
گرجه: گوجه
خیال: خیار
دبید: دوبی
بریم جای علی اینا: بریم خونه علی اینا
اخکوک: چاغاله بادم
Mashhadiha be abnabat choobi migan lisak.
توله دادن = هل دادن ولي الان ديگه زياد استفاده نميشه
ye bar sar e class e daneshgaah goftam "bebakhshid ostad hafteye dige 48 om e !!!! " va hame terekidan az khande , oon rooz fahmidam ke faghat too khorasan be 28 e safar migan 48 om !!! albate midoonam in ye kalame nis ama goftam shayad shoma ham bekhandin :) .....
khosh bashi ...
kheyli bahalin.dametoon garm.
be meydoon migim falakeh
beshenasnameh migim sejeld
va kheyli jaha bejaye shod migim raft masalan separ mashin ghor raft
آقا شرمنده ما مشهدی نیستیم اما خوب جدا جالب بود.
آقا خیلی با حال بود کلی خندیدم
ولی فکر کنم بعضیاش مال تربت حیدریه بود
آخه من تربتی هستم
:)
در ضمن یه کلمه می خواستم اضافه کنم
چسبوک :نوچ
نارنجک : نان خامه‌ای
اِشکاف : کمد
کُخ : سوسک، حشره‌ی نسبتا بزرگ، کِرم (مثال : کُخ نریز : کِرم نریز، اذیت نکن)
یاد داشتن : بلد بودن
سَرکُن : مدادتراش
میلان : کوچه
پَلَخمون : یک وسیله‌ی Y شکل از چوب که یک کِش یا لاستیک به انتهایش وصل است و با آن می‌توان سنگ پرتاب کرد. ( برای زدنِ گنجشک!)
چُغُک : گنجشک ( البته این کلمه دیگر چندان به‌کار نمی‌رود)
چلغوز : یک نوع آجیل شبیهِ بادام (فکر کنم بیشتر جاها به پشگل ِ مرغ می‌گویند چلغوز!)
کم‌زور یا پرزور کردنِ گاز : کم و زیاد کردن شعله‌ی گاز
و ِی کردن (برنج) : درشت شدن بعد از پختن (برنج)
کلپاسه : مارمولک
توشله : تیله
شمال : باد ( قدیمی )
یَره، یره‌گِه : یارو، فلانی (عامیانه)
موساکوتقی : قُمری
مکُش مرگِ ما: اعیانی، شیک
لتِّه :تکه پارچه،کهنه پارچه
غُر، غُردَبه : یک چیزی که صدمه دیده و تو رفته
نوردِوون : نردبان
فاطمه چُسوک : خرچسونه
این کلمات بالا دقیقا به همین معنی کاملا برای من که بچه ی تهرونم آشناست و اتفاقا استفاده هم می کنم. مثلا می گم من نارنجک خیلی دوست دارم، یا به دوستام می گم کخ داری؟ یا کخ نریز، یا ....
البته خیلی هاش رو خودم از دیگران شنیدم و خوشم اومده و استفاده کردم.
به هر حال فهرست جالبی بود؛
پوده کردن : رو دل کردن ، ترش کردن
مُره قوصی : یه فحش قدیمی
بزش : بهش ، مانند :بزش گُفتُم
عاینک : عینک
چکش زدن : مخ زدن یا مخ کسی رو کار گرفتن
چغ چغ کردن : شوخی کردن (معمولا با جنس مخالف)ا
دست و پا چُغونی : دست و پا چُلُفتی
مُغازا : مغازه
مشهديها يه کلمه دارند که به شدت مورد استفاده قرار ميگيره و اينجا نيومده ، کلمهء خنک ... که به هر مناسبتی ازش استفاده ميکنن ... مثلا : چه فيلم خنکی ، چه مانتوی خنکی ، چه حرفای خنکی ، چه غذای خنکی ...
يه کلمهء‌ديگه قوروت کردنه ... فک کنم معنيش دزديدن باشه ، يا کش رفتن ...
نارده شور= ناودان
کل کل= جر و بحث
چِنگ چِنگ= دهن به دهن=یکی به دو
گوز مُره=چُس مُره=آدم بی خود و الکی
سلام. منهم مشهدي هستم اما خيلي از اين اصطلاحات را نشنيدم. ولي بهرحال كار زيبايي انجام دادي
قطّه خوردن = آب تنی کردن
يادم شد = يادم رفت
اين دوتا رو هم شما از ما داشته باشين:
http://www.shaskul.com/post.php?p=46
http://www.shaskul.com/post.php?p=97
سلام. من چند تا كلمه و نكته تقديم مي كنم.
اول اينكه يره شاخص مشهدي بودنه. اما معناش با يارو خيلي فرق مي كنه. يارو اهانت آميزه ولي يره خير. اصلا اين كلمه به يك تكيه كلام با كاربرد گسترده تبديل شده ودر محاوره چندان معني نميشه. در ضمن يره گه عتاب آميزتر از يره است. شجريان ميخواند: يره گه كار مو و تو دره بالا ميگيره...
دوستي فرمودند اشكاف كلمه روسي است. بسيار بعيد ميدانم. اين كلمه معادل قديمي همين شكاف خودمان است.
نكته مهمي كه از قلمتان افتاده استفاده منحصر بفرد مشهديها از فعل رفتن بجاي شدن است: داغون رفت = داغون شد. نمونه هاي زياد در ادب كهن دارد. فردوسي: چنين رفت و اين بودني كار بود. برعكس گيلانيها: بشو=برو البته اين هم قديم مورد استفاده بوده.
هم زلف = باجناق
زنج كه نوشته ايد به معناي چسبناك. اگر اشتباه نكنم براي صمغ درخت هم كاربرد دارد
بچه كه بوديم به بازي كردن با سر نوشابه مي گفتيم: سرمولات بازي. نمي دانم الان مصطلح است يا نه
با عرض شرمندگي: غَرَكي = انگول كردن
و در آخر متعجبم كه پيشينگ (pissing) از كجا وارد زبان مشهديها شده
agha mohemtarin kalameye mashadi ro naneveshti! CHOL!!
zemnan faghat mashadia SHERSHERE daran!
man kheyli khandidam az in loghat!!
mamnoon va dàmetan karm!
کغ (به ضم کاف) = میوه نارس، خام
بُنجُل = جنس بد و بدردنخور
کُنجُل = چروک
قُمپُِز در کردن = پز دادن
قِلِفت = قابلمه
قِلِفتی = کامل
قِلِفتی پوست کندن = پوست را یک تکه کندن
selam
mo becheye mashadom o kheili delom bereye hami lahjeye meshediye khodman tang refte !!! chendte estelahe dige hamdarim:
1)be ghole yaroo goftani = be ghole maroof
2)tangom gerefte = bayad beram W.C
3)keshteye zardaloo = bargeye zardaloo, zardaloo khoshke
4)noon ghagh = noon ghandi
5)doshanbeye = doshanbast
omidvaram mofide fayde gharar girad,ezat ziyad, kheir pish.
لاخ (مو is the original Persian word for تار. same as "Band" which is small version of a dam or "sadd".
a Mashhadi e aseel
سلام جناب آقای کراچیان
شما همون آقای کراچیان هستین که در دبیرستان جباریان درس م یخوندیدن ... و فرزند خانم دکتر فضلی بزاز ؟ و برادر امین کراچیان؟
در ضمن بعضی از اصطلاحات مشهدی رو هم اشتباه نوشتین و اِعراب اون رو نادرست نوشتین.جند تا اصطلاح دیگه هم من میگم
سله: سبد
کیلی،کیلیت: کلید
کربیت، قلف: کبریت، قفل
دیفال: دیوار
طناف: طناب
باز رفت: باز شد
یادم شد: یادم رفت
(شد و رفت گاهی جا به جا به کار می رود)
تسمه: کمربند شلوار مردان
فعلا همین قدر کافیه ببینم این ها رو می خونین باز هم می نویسم
موفق باشید
موقعی که پیام قبلی رو می نوشتم هنوز پیام بقیه دوستان رو نخونده بودم ... اشکم در اومد ... بعضی ا زین اصطلاحات رو مدت ها بود نشنیده بودم مثل خط در چفت یا پالنگی... یادش به خیر... روزهای خوبی بود... راستی مطلب شما مربوط به دو سال پیشه(می خواستم بنویسم مال دو سال پیشه.. گفتم می گین این مشهدیه... اصلا یه مشکلی پیدا کردم که هر چی با او شروع می شه رو باید با ا شروع کنم . به خاطر همون من ه می گفتیم مو
یاسر جان سلام
اگه ممکنه راجع به کلاج یه کم توضیح بده
khosor: pedar shohar
khosh:madar shohar
kharshoo: khahar shohar
berar zan: baradar khanoom
kelaavaeng: dargire kari boodan
soosseleng: ye njoor parandeh ke pahaye laghari darad. kenaye az adame ghad deraz va laghar
آقا ما از طرف دستنوشته‌ها اومديم و رسيديم اينجا. چقدر خنديدم و چقدر خاطره زنده رفت برامان!
ما هم حالا كه اينطور شد دو تا اضاف مكنم!
خيزه به جاي كشو
و
ريجه به جاي بند لباس براي خشك كردن
1-coe mekhoreh: yani sargardan va az in var be anvar raftan. masalan: lebasashzire dasto pa coe mekhoreh
2-naesht zadan: yani balayi sare kasi avardan: movazeb bash beche khodeshe nasht nezene...
3-fand o fossol: yani makr va hileh
4-naarshoreh: navdan,
naardeshoor: naavdoon
چلغوز : یک نوع آجیل شبیهِ بادام (فکر کنم بیشتر جاها به پشگل ِ مرغ می‌گویند چلغوز!)
Shoma Mishe Fekr NAkonid? :D
Ajir : behoosh
bargashtana :too rahe bargasht
کارتون خیلی جالب بود، ممنون. من هم یک اصطلاح دیگه به لیستتون اضافه می کنم:
کرای نمی کنه:ارزش نداره!
selam ghenar jan.
nokartom. az ee ke be ee lahjeye divene pardakhti mamnoon. naform kharetom. 2 ta mozoo re bayad behet bogom:
1- ghojme yani palaside. zist shenasa megean plasmoliz
2- www.javadha.com boro bare tarmim lahjat khoobe.
divene kerdi. bye.
سلام با تشکر برخی از اصطلاحاتی که بلاگرها نوشته اند اصطلاح مشهدی نیست بلکه کلمه ای فارسی است که تلفظ مشهدی آن متفاوت است مثل طناف و دیفال و... که کلمه مِچِّد برای مسجد از همین باب است.
اما غُطّه خوردن به معنی آب تنی کردن و یا شنا کردن کلمه ای فارسی و خراسانی قدیم است که در اسرارالتوحید هم به صورت غوطه خوردن آمده (به همین معنی)است. در ضمن کتاب فرهنگ خراسان نوشته ابراهیم شکور زاده از انتشارات سروش و فرهنگ گویشی خراسان بزرگ از انتشارات مرکز نوشته شالچیان؟! بسیار مناسب این موضوع است.
یک کلمه خیلی مهم که با اون می شه مشهدی و غیر مشهدی را از یک کیلومتری تفکیک کرد:
شرشره: نوع خاصی از تزئینات که معمولا در دهه فجر استفاده می شد. مردم جاهای دیگه برای آن اسم خاصی ندارند و می گویند فانوس یا کاغذ رنگی
الپر: دختر شیطون و بلا
یک اصطلاح معروف مشهدیا:
"بکن یره"...یعنی جمع کن ببینیم...فرم جوادترش میشه " کندال کو یره"
به راه ناهموار می گن راه قلب بود
ارسال یک نظر